กลุ่ม 1 : ยับยั้งเอนไซม์อะซีทิลโคลีนเอสเทอเรส (AChE inhibitors)

ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Nerve and Muscle action) กลไกยับยั้งเอนไซม์อะซีทิลโคลีนเอสเทอเรส (acetylcholinesterase (AChE) inhibitors) เอนไซม์อะซีทิลโคลีนเอสเตอเรส (acetylcholinesterase ตัวย่อ AChE ) ทำหน้าที่ย่อยสลาย สารสื่อประสาทอะซิทิลโคลีน (Acetylcholine ตัวย่อ ACh ) ที่บริเวณช่องว่างไซแนปส์ และรอยต่อระหว่างเส้นประสาทกับกล้ามเนื้อ โดย สารสื่อประสาท ACh จะถูกปล่อยออกมาจากปลายเซลล์ประสาทก่อนไซแนปส์ (presynaptic neuron) ข้ามช่องว่างไซแนปส์และจับกับ ตัวรับอะซิทิลโคลีน (acetylcholine receptors ตัวย่อ AChRs ) ที่แทรกตัวอยู่ในเยื่อหุ้มเส้นประสาทหลังไซแนปส์ (postsynaptic neuron) เพื่อกระตุ้นการส่งกระแสประสาท หรือเซลล์กล้ามเนื้อเพื่อสั่งการหดตัวของกล้ามเนื้อ หลังจากนั้น สารสื่อประสาท ACh จะถูกย่อยสลายอย่างรวดเร็ว โดย เอนไซม์ AChE การยับยั้ง เอนไซม์ AChE ของยากลุ่ม 1 ทำให้เกิดการคั่งของ สารสื่อประสาท ACh ส่งผลให้ไม่เกิดการยับยั้งกระแสประสาท แต่เกิดการส่งกระแสประสาทมากเกินไป (hyperexcitation) เกิดอาการหดเกร็งของกล้ามเนื้อ สั่น หลังสารคัดหลั่ง เคลื่อนไหวผิดปกติ ชัก เป็นอัมพาตกล้ามเนื้อเกร็ง (spastic paralysis) การหายใจล้มเหลวและตาย

กลุ่ม 2 : ขัดขวางช่องคลอไรด์ที่กระตุ้นการทำงานกาบา (GABA-gated Cl channel blockers)

ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Nerve and Muscle action) กลไกขัดขวางช่องคลอไรด์ที่กระตุ้นการทำงานด้วยสารสื่อประสาทกาบา (GABA-gated chloride channel blockers) ช่องกาบาคลอไรด์ (GABA-gated Chloride Channel) เป็นโปรตีนที่แทรกตัวอยู่ในเยื้อหุ้มเส้นประสาทส่วนรับกระแสประสาท (dendrite) มีช่องตรงกลางและกระตุ้นการเปิดช่องด้วย สารสื่อประสาทกาบา (กรดแกมมา-อะมิโนบิวทิริก ตัวย่อ GABA ) การเปิดช่องทำให้คลอไรด์ไหลเข้าไปเพื่อยับยั้งกระแสประสาท ปกติเมื่อเกิดการถ่ายทอดกระแสประสาทแล้วจะเกิดการยับยั้งกระแสประสาทตามมา ยากลุ่ม 2 จะเข้าไปจับกับ ช่องกาบาคลอไรด์ เกิดการขัดขวางหรือปิดกั้นช่องทางไหลเข้าของคลอไรด์ คลอไรด์ไหลเข้าไม่ได้จึงไม่เกิดการลดกระแสประสาทส่งผลให้ถ่ายทอดกระแสประสาทมากผิดปกติ (hyperexcitation) แมลงเกิดอาการชักกระตุก เป็นอัมพาต (paralysis) และตาย สำหรับฟิโพรนิล พบว่า ยังขัดขวาง ช่องกลูตาเมตคลอไรด์ ที่กระตุ้นการทำงานด้วย สารสื่อประสาทกลูตาเมต ด้วย (จับคนละตำแหน่งกับยาแมลงกลุ่ม 6)

กลุ่ม 3 : ปรับการทำงานของช่องโซเดียม (Sodium channel modulators)

ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Nerve and Muscle action) กลไกปรับการทำงานของช่องโซเดียมให้ปิดช่องช้าลง (Sodium channel modulators) ช่องโซเดียม (sodium channel) เป็นโปรตีนที่แทรกตัวอยู่ในเยื้อหุ้มเส้นประสาท (axon) มีช่องตรงกลางและกระตุ้นการเปิดช่องด้วยความต่างศักย์ไฟฟ้า (Voltage-gated Sodium Channels, VGSCs) เมื่อช่องเปิดโซเดียมจะไหลเข้าไปเพิ่มศักย์ไฟฟ้าบริเวณเยื้อหุ้มเส้นประสาทให้สูงขึ้นจนถึงระดับกระตุ้นการส่งกระแสประสาท (action potential) ปกติช่องจะเปิดเพียงชั่วเสี้ยววินาที (1-2 มิลลิวินาที) ยากลุ่ม 3 จะเข้าไปจับกับ ช่องโซเดียม ในขณะที่ช่องกำลังเปิด แล้วหน่วงเหนี่ยวหรือล็อคช่องให้เปิดค้างนานกว่าปกติ เกิดการกระตุ้นส่งกระแสประสาทซ้ำๆ ยาวนาน ทำให้กล้ามเนื้อแมลงกระตุก หดเกร็ง เป็นตะคริวรุนแรงเฉียบพลัน เป็นอัมพาตกล้ามเนื้อเกร็ง (spastic paralysis) และตายอย่างรวดเร็ว

กลุ่ม 4 : ปรับการทำงานของช่องตัวรับนิโคตินิกอะซิทิลโคลีน แบบแข่งขัน (nAChR competitive modulators)

ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Nerve and Muscle action) กลไกปรับการทำงานของช่องตัวรับนิโคตินิกอะซิทิลโคลีน แบบแข่งขัน (Nicotinic acetylcholine receptor (nAChR) competitive modulators) ช่องตัวรับนิโคตินิกอะซิทิลโคลีน (Nicotinic acetylcholine receptor ตัวย่อ nAChR ) ส่วนใหญ่พบแทรกตัวอยู่ในเยื่อหุ้มเซลล์หลังไซแนปส์ (postsynaptic neuron) ของเส้นประสาท ในระบบประสาทส่วนกลาง (Central Nervous System) โดยมี สารสื่อประสาทอะซิทิลโคลีน (ตัวย่อ ACh ) เป็นตัวกระตุ้นเปิดช่องให้โซเดียมและแคลเซียมไหลเข้า เพื่อกระตุ้นการส่งกระแสประสาทหลังไซแนปส์ หลังจากนั้น สารสื่อประสาท ACh จะถูกย่อยสลายอย่างรวดเร็วโดย เอนไซม์อะซิทิลโคลีนเอสเทอเรส (Acetylcholinesterase ตัวย่อ AChE ) เพื่อหยุดการส่งกระแสประสาท และทำให้ ตัวรับ nAChR กลับสู่สภาวะปกติ ยากลุ่ม 4 จะแย่งจับ ตัวรับ nAChR แบบแข่งขัน (competitive) กับ สารสื่อประสาท ACh ด้วยความแรงที่สูงกว่า และ/หรือ ไม่ถูกย่อยสลายโดย เอนไซม์ AChE (หรือถูกย่อยสลายช้ามาก) แล้วปรับการทำงาน (modulators) ของช่อง ตัวรับ nAChR ให้เปิดค้างนานกว่าปกติ หรือเปิดซ้ำๆ อย่างต่อเนื่อง นำไปสู่สภาวะส่งกระแสประสาทมากเกินไปอย่างต่อเนื่อง (hyperexcitation) แมลงเกิดอาการกระสับกระส่าย ควบคุมการเคลื่อนไหวไม่ได้ กล้ามเนื้อสั่นกระตุก ชัก สุดท้ายเป็นอัมพาต (paralysis) และตาย

กลุ่มสารกำจัดแมลง และรายชื่อยา (เบื้องต้น)

กลุ่มและตัวอย่างยาแมลง-ยาไรศัตรูพืช

James Thirasak, 2024

กลุ่มยาแมลงและไร พร้อมตัวอย่าง

ข้อมูล ณ วันที่ 5 พ.ค. 2568

กลุ่ม 1 : ยับยั้งเอนไซม์อะซีทิลโคลีนเอสเทอเรส (AChE inhibitors)
ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Nerve and Muscle action)
กลไกยับยั้งเอนไซม์อะซีทิลโคลีนเอสเทอเรส (acetylcholinesterase (AChE) inhibitors)
เอนไซม์อะซีทิลโคลีนเอสเตอเรส (acetylcholinesterase ตัวย่อ AChE) ทำหน้าที่ย่อยสลายสารสื่อประสาทอะซิทิลโคลีน (Acetylcholine ตัวย่อ ACh) ที่บริเวณช่องว่างไซแนปส์ และรอยต่อระหว่างเส้นประสาทกับกล้ามเนื้อ โดยสารสื่อประสาท ACh จะถูกปล่อยออกมาจากปลายเซลล์ประสาทก่อนไซแนปส์ (presynaptic neuron) ข้ามช่องว่างไซแนปส์และจับกับตัวรับอะซิทิลโคลีน (acetylcholine receptors ตัวย่อ AChRs) ที่แทรกตัวอยู่ในเยื่อหุ้มเส้นประสาทหลังไซแนปส์ (postsynaptic neuron) เพื่อกระตุ้นการส่งกระแสประสาท หรือเซลล์กล้ามเนื้อเพื่อสั่งการหดตัวของกล้ามเนื้อ
หลังจากนั้นสารสื่อประสาท ACh จะถูกย่อยสลายอย่างรวดเร็ว โดยเอนไซม์ AChE
การยับยั้งเอนไซม์ AChE ของยากลุ่ม 1 ทำให้เกิดการคั่งของสารสื่อประสาท ACh ส่งผลให้ไม่เกิดการยับยั้งกระแสประสาท แต่เกิดการส่งกระแสประสาทมากเกินไป (hyperexcitation) เกิดอาการหดเกร็งของกล้ามเนื้อ สั่น หลังสารคัดหลั่ง เคลื่อนไหวผิดปกติ ชัก เป็นอัมพาตกล้ามเนื้อเกร็ง (spastic paralysis) การหายใจล้มเหลวและตาย

กลุ่มย่อย 1A : กลุ่มสารเคมีคาร์บาเมท (carbamates)
‣ คาร์บาริล (Carbaryl): จำหน่ายในรูปยาผง 85%WP
‣ ไทโอดิคาร์บ (Thiodicarb): จำหน่ายในรูปยาผง 75%WP
‣ เบนฟูราคาร์บ (Benfuracarb): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 20%EC และยาเม็ดหว่าน-รองก้นหลุม 3%GR
‣ โพรพอกซัวร์ (Propoxur): จำหน่ายในรูปยาผง 50%WP
‣ ฟอร์มีทาเนต ไฮโดรคลอไรด์ (Formetanate): จำหน่ายในรูปยาผง 50%SP
‣ ฟีโนบูคาร์บ (Fenobucarb): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 50%EC และยาสูตรน้ำมัน 2 ตัวบวก คือ ฟิโพรนิล + ฟีโนบูคาร์บ 2%+16%EC
‣ ไอโซโพรคาร์บ (Isoprocarb): จำหน่ายในรูปยาผง 50%WP

สารอื่นในกลุ่ม : ตัวอย่างเช่น คาร์โบซัลเฟน (Carbosulfan), คาร์โบฟูราน (Carbofuran), พิริมิคาร์บ (Pirimicarb), เมโทมิล (Methomyl), ออกซามิล (Oxamyl), อะลานิคาร์บ (Alanycarb), อัลดิคาร์บ (Aldicarb), อีไทโอเฟนคาร์บ (Ethiofencarb) ฯลฯ
กลุ่มย่อย 1B: ออร์แกนโนฟอสเฟต (organophosphates)
‣ ไดคลอร์วอส หรือดีดีวีพี (Dichlorvos/ DDVP): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 50%EC
‣ ไดเมโทเอท (Dimethoate): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 40%EC (กลิ่นแรง)
‣ ไดอะซินอน (Diazinon): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 60%EC (กลิ่นแรง)
‣ ไตรอะโซฟอส (Triazophos): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 40%EC
‣ พิริมิฟอส-เมทิล (Pirimiphos- methyl): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 50%EC
‣ โพรไทโอฟอส (Prothiofos): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 50%EC (กลิ่นแรง)
‣ โพรฟีโนฟอส (Profenofos): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 50%EC และยาสูตรน้ำมัน 2 ตัวบวก คือ ไซเพอร์เมทริน + โพรฟีโนฟอส 4%+40%EC (กลิ่นแรง)
‣ เฟนโทเอท (Phenthoate): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 50%EC (กลิ่นแรง)
‣ เฟนิโตรไทออน (Fenitrothion): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 2 ตัวบวก คือ เฟนิโตรไทออน + เอสเฟนวาลีเรต 25%+1.25%EC
‣ มาลาไทออน (Malathion): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 83%EC (มีกลิ่นฉุน)
‣ อีไทออน (Ethion): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 50%EC (มีกลิ่นฉุน)
‣ โอเมโทเอท (Omethoate): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำ 50%SL (กลิ่นแรง)

สารอื่นในกลุ่ม : ตัวอย่างเช่น คลอร์เฟนวินฟอส (Chlorfenvinphos), ไตรคลอร์ฟอน (Trichlorfon), ฟอสซาโลน (Phosalone), ฟอสไทอะเซต (Fosthiazate), ฟอสเมท (Phosmet), เฟนไทออน (Fenthion), อะซีเฟต (Acephate) ฯลฯ

สารอื่นในกลุ่ม (ห้ามใช้หรือมีพิษร้ายแรงต่อผู้ใช้) ได้แก่ คลอร์ไพริฟอส (Chlorpyrifos), คลอร์ไพริฟอส-เมทิล (Chlorpyrifos-methyl), ซัลโฟเทป (Sulfotep), ดีเมตอน-เอส-เมทิล (Demeton-S-methyl), ไดโครโตฟอส (Dicrotophos), ไดซัลโฟตอน (Disulfoton), พาราไทออน (Parathion), พาราไทออน-เมทิล (Parathion methyl), ฟอสพามิโดน (Phosphamidon), เมทามิโดฟอส (Methamidophos), เมทิดาไทออน (Methidathion), เมวินฟอส (Mevinphos), โมโนโครโตฟอส (Monocrotophos), อะซีนฟอส-เมทิล (Azinphos-methyl), อะซีนฟอส-อีทิล (Azinphos-ethyl), อีโทโพรฟอส (Ethoprophos), อีพีเอ็น (EPN)

กลุ่ม 2 : ขัดขวางช่องคลอไรด์ที่กระตุ้นการทำงานกาบา (GABA-gated Cl channel blockers)
ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Nerve and Muscle action)
กลไกขัดขวางช่องคลอไรด์ที่กระตุ้นการทำงานด้วยสารสื่อประสาทกาบา (GABA-gated chloride channel blockers)
ช่องกาบาคลอไรด์ (GABA-gated Chloride Channel) เป็นโปรตีนที่แทรกตัวอยู่ในเยื้อหุ้มเส้นประสาทส่วนรับกระแสประสาท (dendrite) มีช่องตรงกลางและกระตุ้นการเปิดช่องด้วยสารสื่อประสาทกาบา (กรดแกมมา-อะมิโนบิวทิริก ตัวย่อ GABA) การเปิดช่องทำให้คลอไรด์ไหลเข้าไปเพื่อยับยั้งกระแสประสาท ปกติเมื่อเกิดการถ่ายทอดกระแสประสาทแล้วจะเกิดการยับยั้งกระแสประสาทตามมา
ยากลุ่ม 2 จะเข้าไปจับกับช่องกาบาคลอไรด์ เกิดการขัดขวางหรือปิดกั้นช่องทางไหลเข้าของคลอไรด์ คลอไรด์ไหลเข้าไม่ได้จึงไม่เกิดการลดกระแสประสาทส่งผลให้ถ่ายทอดกระแสประสาทมากผิดปกติ (hyperexcitation) แมลงเกิดอาการชักกระตุก เป็นอัมพาต (paralysis) และตาย
สำหรับฟิโพรนิล พบว่า ยังขัดขวางช่องกลูตาเมตคลอไรด์ที่กระตุ้นการทำงานด้วยสารสื่อประสาทกลูตาเมตด้วย (จับคนละตำแหน่งกับยาแมลงกลุ่ม 6)

กลุ่มย่อย 2A: ไซโคลดีน, ออร์แกนโนคลอร์รีน (cyclodiene, organochlorines)
‣ คลอเดน (Chlordane) (ห้ามใช้, มีพิษร้ายแรงต่อผู้ใช้และตกค้างในสิ่งแวดล้อม)
‣ เอนโดซัลเฟน (Endosulfan) (ห้ามใช้, มีพิษร้ายแรงต่อผู้ใช้และตกค้างในสิ่งแวดล้อม)
กลุ่มย่อย 2B: ฟีนิลไพราโซล /ฟิโพรล์ (phenylpyrazoles /fiproles)
‣ อีทิโพรล (Ethiprole): จำหน่ายในรูปยาเนื้อครีม 10%SC
‣ ฟิโพรนิล (Fipronil): จำหน่ายในรูปยาเนื้อครีม 5%SC, ยาน้ำมัน (กปศ.) 25%, ยาเม็ด 80%WG, ยาเม็ดหว่าน-รองก้อนหลุม 0.3%GR และยาสูตรน้ำมัน 2 ตัวบวก คือ ฟิโพรนิล + ฟีโนบูคาร์บ 2%+16%EC

กลุ่ม 3 : ปรับการทำงานของช่องโซเดียม (Sodium channel modulators)
ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Nerve and Muscle action)
กลไกปรับการทำงานของช่องโซเดียมให้ปิดช่องช้าลง (Sodium channel modulators)
ช่องโซเดียม (sodium channel) เป็นโปรตีนที่แทรกตัวอยู่ในเยื้อหุ้มเส้นประสาท (axon) มีช่องตรงกลางและกระตุ้นการเปิดช่องด้วยความต่างศักย์ไฟฟ้า (Voltage-gated Sodium Channels, VGSCs) เมื่อช่องเปิดโซเดียมจะไหลเข้าไปเพิ่มศักย์ไฟฟ้าบริเวณเยื้อหุ้มเส้นประสาทให้สูงขึ้นจนถึงระดับกระตุ้นการส่งกระแสประสาท (action potential) ปกติช่องจะเปิดเพียงชั่วเสี้ยววินาที (1-2 มิลลิวินาที)
ยากลุ่ม 3 จะเข้าไปจับกับช่องโซเดียมในขณะที่ช่องกำลังเปิด แล้วหน่วงเหนี่ยวหรือล็อคช่องให้เปิดค้างนานกว่าปกติ เกิดการกระตุ้นส่งกระแสประสาทซ้ำๆ ยาวนาน ทำให้กล้ามเนื้อแมลงกระตุก หดเกร็ง เป็นตะคริวรุนแรงเฉียบพลัน เป็นอัมพาตกล้ามเนื้อเกร็ง (spastic paralysis) และตายอย่างรวดเร็ว

กลุ่มย่อย 3A: ไพรีทรอยด์, ไพรีทริน (pyrethroids, pyrethrins)
‣ แกมมา-ไซฮาโลทริน (gamma-Cyhalothrin): จำหน่ายในรูปยาเนื้อครีม 1.5%CS
‣ ไซเพอร์เมทริน (Cypermethrin): จำหน่ายในรูปยาน้ำมัน 25%EW, 35%EC และยาสูตรน้ำมัน 2 ตัวบวก คือ ไซเพอร์เมทริน + โพรฟีโนฟอส 4%+40%EC (กลิ่นแรง)
‣ เดลต้าเมทริน (Deltamethrin): จำหน่ายในรูปยาน้ำมัน 3%EC
‣ เตตะ-ไซเพอร์เมทริน (theta Cypermethrin): จำหน่ายในรูปยาน้ำมัน 5%EC
‣ เบต้า-ไซเพอร์เมทริน (beta-Cypermethrin): จำหน่ายในรูปยาน้ำมัน 5%EC และ(กปศ.) 4.5%EC
‣ เบต้า-ไซฟลูทริน (beta Cyfluthrin): จำหน่ายในรูปยาน้ำมัน 2.5%EC
‣ ไบเฟนทริน (Bifenthrin): จำหน่ายในรูปยาน้ำมัน 2.5%EC, ยาน้ำมัน (กปศ.) 5%EC, (กปศ.) 10%EC, ยาเนื้อครีม (กปศ.) 10%SC, (กปศ.) 24%SC และยาเนื้อครีม 2 ตัวบวก คือ ไบเฟนทริน + อิมิดาโคลพริด 5%+25%SC
‣ เฟนโพรพาทริน (Fenpropathrin): จำหน่ายในรูปยาน้ำมัน 10%EC
‣ แลมบ์ดา-ไซฮาโลทริน (lambda-Cyhalothrin): จำหน่ายในรูปยาน้ำมัน 2.5%EC และยาเนื้อครีม 2 ตัวบวก คือ ไทอะมีทอกแซม + แลมบ์ดา-ไซฮาโลทริน 14.1%+10.6%ZC
‣ อัลฟา-ไซเพอร์เมทริน (alpha Cypermethrin): จำหน่ายในรูปยาน้ำมัน (กปศ.) 10%EC
‣ อีโทเฟนพรอกซ์ (Etofenprox): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 20%EC และยาผง 2 ตัวบวก คือ ไดโนทีฟูแรน + อีโทเฟนพรอกซ์ 20%+15% WP
‣ เอสเฟนวาลีเรต (Esfenvalerate): จำหน่ายในรูปยาสูตรน้ำมัน 2 ตัวบวก คือ เฟนิโตรไทออน + เอสเฟนวาลีเรต 25%+1.25%EC

สารอื่นในกลุ่ม : ตัวอย่างเช่น ซีต้า-ไซเพอร์เมทริน (zeta-Cypermethrin), เตตระเมทริน (Tetramethrin), ทรานส์ฟลูทริน (Transfluthrin), พราล์เลทริน (Prallethrin), เพอร์เมทริน (Permethrin), ไพริทรินส์ (ไพริทรัม) (Pyrethrins (pyrethrum)), อัลเลทริน (Allethrin) ฯลฯ
กลุ่มย่อย 3B: ดีดีที (DDT), เมทอกซิคลอร์ (Methoxychlor)
‣ ดีดีที (DDT) (มีพิษร้ายแรงและเลิกผลิตแล้ว)
‣ เมทอกซิคลอร์ (Methoxychlor) (มีพิษร้ายแรงและเลิกผลิตแล้ว)

กลุ่ม 4 : ปรับการทำงานของช่องตัวรับนิโคตินิกอะซิทิลโคลีน แบบแข่งขัน (nAChR competitive modulators)
ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Nerve and Muscle action)
กลไกปรับการทำงานของช่องตัวรับนิโคตินิกอะซิทิลโคลีน แบบแข่งขัน (Nicotinic acetylcholine receptor (nAChR) competitive modulators)
ช่องตัวรับนิโคตินิกอะซิทิลโคลีน (Nicotinic acetylcholine receptor ตัวย่อ nAChR) ส่วนใหญ่พบแทรกตัวอยู่ในเยื่อหุ้มเซลล์หลังไซแนปส์ (postsynaptic neuron) ของเส้นประสาท ในระบบประสาทส่วนกลาง (Central Nervous System) โดยมีสารสื่อประสาทอะซิทิลโคลีน (ตัวย่อ ACh) เป็นตัวกระตุ้นเปิดช่องให้โซเดียมและแคลเซียมไหลเข้า เพื่อกระตุ้นการส่งกระแสประสาทหลังไซแนปส์ หลังจากนั้นสารสื่อประสาท ACh จะถูกย่อยสลายอย่างรวดเร็วโดยเอนไซม์อะซิทิลโคลีนเอสเทอเรส (Acetylcholinesterase ตัวย่อ AChE) เพื่อหยุดการส่งกระแสประสาท และทำให้ตัวรับ nAChR กลับสู่สภาวะปกติ
ยากลุ่ม 4 จะแย่งจับตัวรับ nAChR แบบแข่งขัน (competitive) กับสารสื่อประสาท ACh ด้วยความแรงที่สูงกว่า และ/หรือ ไม่ถูกย่อยสลายโดยเอนไซม์ AChE (หรือถูกย่อยสลายช้ามาก) แล้วปรับการทำงาน (modulators) ของช่องตัวรับ nAChR ให้เปิดค้างนานกว่าปกติ หรือเปิดซ้ำๆ อย่างต่อเนื่อง นำไปสู่สภาวะส่งกระแสประสาทมากเกินไปอย่างต่อเนื่อง (hyperexcitation) แมลงเกิดอาการกระสับกระส่าย ควบคุมการเคลื่อนไหวไม่ได้ กล้ามเนื้อสั่นกระตุก ชัก สุดท้ายเป็นอัมพาต (paralysis) และตาย

กลุ่มย่อย 4A: นีโอนิโคตินอยด์ (neonicotinoids)
‣ โคลไทอะนิดิน (Clothianidin): จำหน่ายในรูปยาเม็ด 16%SG และยาเนื้อครีม 60%SC
‣ ไดโนทีฟูแรน (Dinotefuran): จำหน่ายในรูปยาผง 10%WP, ยาเม็ด 20%SG และยาเม็ดหว่าน-รองก้นหลุม 1%GR
‣ ไทอะโคลพริด (Thiacloprid): จำหน่ายในรูปยาเนื้อครีม 24%SC และยาเนื้อครีม 2 ตัวบวก คือ ฟลูเบนไดอะไมด์ + ไทอะโคลพริด 24%+24%SC
‣ ไทอะมีทอกแซม (Thiamethoxam): จำหน่ายในรูปยาเม็ด 25%WG, ยาเนื้อครีม 35%FS, ยาเนื้อครีม 2 ตัวบวก คือ ไทอะมีทอกแซม + แลมบ์ดา-ไซฮาโลทริน 14.1%+10.6%ZC และยาเนื้อครีม 2 ตัวบวก คือ ไทอะมีทอกแซม + อะบาเมกติน 7.2%+3.6%SC
‣ อะซีทามิพริด (Acetamiprid): จำหน่ายในรูปยาน้ำมัน 2.85%EC, ยาผง 20%SP และยาสูตรน้ำ 20%SL
‣ อิมิดาโคลพริด (Imidacloprid): จำหน่ายในรูปยาน้ำ 10%SL, ยาน้ำครีม 35%SC, ยาน้ำครีม 60%FS, ยาเม็ด 70%WG, ยาเม็ดหว่าน-รองก้นหลุม 1%GR และยาเนื้อครีม 2 ตัวบวก คือ ไบเฟนทริน + อิมิดาโคลพริด 5%+25%SC
‣ ไนเทนไฟแรม (Nitenpyram) ยังไม่มีจำหน่าย
กลุ่มย่อย 4B: นิโคติน (Nicotine)
‣ นิโคติน (Nicotine) สารสกัดจากใบยาสูบ
กลุ่มย่อย 4C: ซัลฟอกซิมีน (sulfoximines)
‣ ซัลฟอกซาฟลอร์ (Sulfoxaflor): จำหน่ายในรูปยาเนื้อครีม 24%SC และยาเม็ด 50%WG
กลุ่มย่อย 4D: บูทีโนไลด์ (butenolides)
‣ ฟลูไพราดิฟูโรน (Flupyradifurone): จำหน่ายในรูปยาน้ำ 20%SL
กลุ่มย่อย 4E: เมโซไอโอนิค (mesoionics)
‣ ไดโคลโรมีโซเทียซ์ (Dicloromezotiaz) ยังไม่มีจำหน่าย
‣ เฟนมีโซไดเทียซ์ (Fenmezoditiaz)
‣ ไตรฟลูเมโซไฟริม (Triflumezopyrim)
กลุ่มย่อย 4F: ไพริดิลไอเดน (pyridylidenes) ยังไม่มีจำหน่าย
‣ ฟลูไพริมิน (Flupyrimin)

สารกำจัดแมลง กลุ่ม 5-37 เร็วๆ นี้..

ช่องทางติดตาม...

มาร์ดูใบ

หัวถนนการเกษตร-289

ช่อง YouTube: มาร์ดูใบ

ช่อง TikTok: มาร์ดูใบ

กลุ่มยาแมลงและไร พร้อมตัวอย่าง

ข้อมูล ณ วันที่ 5 พ.ค. 2568

กลุ่ม 1 : ยับยั้งเอนไซม์อะซีทิลโคลีนเอสเทอเรส (AChE inhibitors)

กลุ่มย่อย 1A : กลุ่มสารเคมีคาร์บาเมท (carbamates)

กลุ่มย่อย 1B: ออร์แกนโนฟอสเฟต (organophosphates)

กลุ่ม 2 : ขัดขวางช่องคลอไรด์ที่กระตุ้นการทำงานกาบา (GABA-gated Cl channel blockers)

กลุ่มย่อย 2A: ไซโคลดีน, ออร์แกนโนคลอร์รีน (cyclodiene, organochlorines)

กลุ่มย่อย 2B: ฟีนิลไพราโซล /ฟิโพรล์ (phenylpyrazoles /fiproles)

กลุ่ม 3 : ปรับการทำงานของช่องโซเดียม (Sodium channel modulators)

กลุ่มย่อย 3A: ไพรีทรอยด์, ไพรีทริน (pyrethroids, pyrethrins)

กลุ่มย่อย 3B: ดีดีที (DDT), เมทอกซิคลอร์ (Methoxychlor)

กลุ่ม 4 : ปรับการทำงานของช่องตัวรับนิโคตินิกอะซิทิลโคลีน แบบแข่งขัน (nAChR competitive modulators)

กลุ่มย่อย 4A: นีโอนิโคตินอยด์ (neonicotinoids)

กลุ่มย่อย 4B: นิโคติน (Nicotine)

กลุ่มย่อย 4C: ซัลฟอกซิมีน (sulfoximines)

กลุ่มย่อย 4D: บูทีโนไลด์ (butenolides)

กลุ่มย่อย 4E: เมโซไอโอนิค (mesoionics)

กลุ่มย่อย 4F: ไพริดิลไอเดน (pyridylidenes) ยังไม่มีจำหน่าย

ช่องทางติดตาม...

ห้ามคัดลอก ทำซ้ำ ดัดแปลงหรือแก้ไข ตาม "พรบ.ลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537" ยกเว้นเพื่อการศึกษาหรือวิจัย

ติดต่อเรา